Κοινωνιολογική προσέγγιση σε θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης

της Κοινωνιολόγου Ρεβέκκας Γεωργίου

 

Αποτελεί γεγονός ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και η συζήτηση γύρω από τα θέματα της σεξουαλικότητας μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα μικρά παιδιά που ενδεχομένως να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, το σώμα τους και τις σχέσεις τους. Στο εγχειρίδιο «Προδιαγραφές για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην Ευρώπη» (Standards for Sexuality Education in Europe) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αναφέρεται ο όρος “age appropriate” ή “development appropriate” που αφορά στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και στον τρόπο που διδάσκεται σε άτομα μικρής ηλικίας (WHO Regional Office for Europe, 2010). Με την χρήση αυτών των όρων αποδίδεται μεγάλη σημασία στο σεβασμό και στην κατανόηση της ηλικίας και της ανάπτυξης των παιδιών και των νέων κατά την παροχή ενημέρωσης και πληροφόρησης για θέματα σεξουαλικότητας. Όπως αναφέρεται στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το παιδί, λόγω της φυσικής και διανοητικής του ανωριμότητας, χρειάζεται ειδική προστασία και μέριμνα, συμπεριλαμβανομένης και της νομικής προστασίας, τόσο πριν όσο και μετά τη γέννησή του (ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, χ.χ.).

Σύμφωνα με τoν Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης η ηλικία ενηλικίωσης είναι τα 18 έτη σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, εκτός από τη Σκωτία, όπου τα παιδιά θεωρούνται ότι έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα από την ηλικία των 16 ετών (Ageofmajority).

Η έννοια της "εξατομίκευσης" αναφέρεται στην προσέγγιση όπου ο άνθρωπος δίνει έμφαση στην αυτονομία, και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, ελευθερώνοντας τον εαυτό του από παραδοσιακούς περιορισμούς και καθορίζοντας έτσι τις δικές του αξίες και επιθυμίες (Giddens, 2009). Στο πλαίσιο της σεξουαλικής αγωγής, αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και των μικρών παιδιών, αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστές προσωπικότητες με δική τους αυτονομία. Πρέπει να αναγνωριστεί όμως, ότι η αυτονομία και η εξατομίκευση στα μικρά παιδιά είναι περιορισμένη και δεν πρέπει αλλά ούτε και μπορούν να λάβουν πρόωρες αποφάσεις που ενδέχεται να μην είναι εναρμονισμένες με την ψυχολογική και συναισθηματική τους ωριμότητα.

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα παίρνουν καθημερινές αποφάσεις, η έννοια της "αναστοχαστικότητας" υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα επιστρέφουν στις προηγούμενες πράξεις τους και λαμβάνουν αποφάσεις με βάση αυτόν τον αναστοχασμό (Giddens, 2009). Δηλαδή τα άτομα συμβουλεύονται τις προηγούμενες τους εμπειρίες για να λάβουν αποφάσεις σχετικές με το παρόν ή το μέλλον τους. Εφαρμόζοντας αυτό στη σεξουαλική εκπαίδευση, εάν τα μικρά παιδιά εκτίθενται σε πληροφορίες που δεν είναι αναπτυξιακά έτοιμα να κατανοήσουν, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λήψη ενδεχομένως λανθασμένων αποφάσεων, που ίσως επηρεάσουν  τη μακροπρόθεσμη ευημερία τους.

 Κατά την Σύμβαση Των Ηνωμένων Εθνών Για Τα Δικαιώματα Του Παιδιού «η οικογένεια είναι η θεμελιώδης μονάδα της κοινωνίας και το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη και την ευημερία όλων των μελών της, και ιδιαίτερα των παιδιών» (ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, χ.χ.). Στο πλαίσιο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, η παράλειψη αντιμετώπισης της πολιτισμικής ποικιλομορφίας και των αξιών της οικογένειας θα μπορούσε να οδηγήσει σε συγκρούσεις μεταξύ των πληροφοριών που παρέχονται στα σχολεία και των πεποιθήσεων που έχουν διαφορετικές πολιτισμικές ή θρησκευτικές ομάδες, προκαλώντας ενδεχομένως άγχος και σύγχυση στα μικρά παιδιά.

Σύμφωνα με την έρευνα που αφορά στις ‘Σχολικές παρεμβάσεις για την πρόληψη του HIV, των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων και της εγκυμοσύνης σε εφήβους’, οι παρεμβάσεις αυτές δεν είχαν στατιστικά σημαντική επίδραση στην εξάπλωση του HIV ή σε άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Προς το παρόν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα από μόνα τους είναι αποτελεσματικά στη μείωση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων ή της εφηβικής εγκυμοσύνης. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, μπορεί να μην οδηγήσουν απαραίτητα σε σημαντικές αλλαγές στη σεξουαλική συμπεριφορά ή στα ποσοστά λοιμώξεων. (Jones, et al., 2016)

Συμπερασματικά, είναι προφανές ότι η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης παραμένει αμφισβητήσιμη. Παρά τις εκτεταμένες προσπάθειες για το σχεδιασμό ολοκληρωμένων προγραμμάτων, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πρωτοβουλίες αυτές απέτυχαν να επιφέρουν με συνέπεια τις επιθυμητές επιδράσεις. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τον πιθανό αρνητικό αντίκτυπό της στα παιδιά, γεγονός που οδηγεί σε αβεβαιότητα σχετικά με την ακρίβεια και την καταλληλότητα της. Δεδομένων αυτών των αβεβαιοτήτων, τίθεται το ερώτημα: γιατί να υποβάλουμε τα παιδιά μας σε αυτή την επιβάρυνση σε κάτι το οποίο δεν έχει διαπιστωθεί οριστικά ότι έχει θετικά αποτελέσματα;

 

 

 

 

 

 

Βιβλιογραφία

 

Age of majority. (χ.χ.). Ανάκτηση από European Union Agency for Fundamental Rights: http://fra.europa.eu/el/publication/2017/mapping-minimum-age-requirements/age-majority

Consent for sexual activity with an adult. (χ.χ.). Ανάκτηση από European Union Agency for Fundamental rights: http://fra.europa.eu/en/publication/2017/mapping-minimum-age-requirements/consent-sexual-activity-adult

Giddens, A. (2009). Sociology (6th Edition εκδ.).

Jones, A. J., Sinclair, D., Mathews, C., Kagee, A., Hillman, A., & Lombard, C. (2016). School‐based interventions for preventing HIV, sexually transmitted infections, and pregnancy in adolescents. Ανάκτηση από https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006417.pub3/full

WHO Regional Office for Europe, B. (2010). Standards for Sexuality Education in Europe.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ. (χ.χ.). Ανάκτηση από Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού: http://www.childcom.org.cy/ccr/ccr.nsf/All/2046A2379F8FBFE5C22582FE00432588?OpenDocument