Έρευνες για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών

 

Κατά καιρούς, συνήθως με αφορμή τη δημοσιοποίηση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, διάφοροι αρμόδιοι αναφέρονται στην έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στην Κύπρο και στην ανάγκη εισαγωγής της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Λένε ότι σύμφωνα με την έρευνα, 1 στα 4 παιδιά κακοποιούνται σεξουαλικά και ότι η σεξουαλική αγωγή στα σχολεία θα βοηθήσει τα παιδιά να προστατευτούν. Επίσης, συνδέεουν το αποτέλεσμα της έρευνας του Πανεπιστημίου Κύπρου με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό αριθμό, λέγοντας ότι ο κυπριακός αριθμός είναι χειρότερος από τον ευρωπαϊκό.

 

Αυτοί οι αριθμοί για την Κύπρο μας φάνηκαν υπερβολικοί. Μας παραξένεψε η επιμονή των αρμοδίων να χρησιμοποιούν με κάθε ευκαιρία και σε υπερβολικό βαθμό την έρευνα για να μας πείσουν για την αναγκαιότητα της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Για αυτό προχωρήσαμε και εμβαθύναμε στο θέμα ψάχνοντας πληροφορίες για την έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου καθώς και για τον ευρωπαϊκό αριθμό «1 στα 5». 

Αυτές μας οι ενέργειες να μην εκληφθούν από τον αναγνώστη ως υποτίμηση του προβλήματος της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή περιφρόνηση της προσπάθειας αποτίμησης του μεγέθους του προβλήματος στην κυπριακή κοινωνία. Είναι μια προσπάθεια κατανόησης του προβλήματος.  

Μελετήσαμε τα ακόλουθα κείμενα:

1.     Άρθρο με τίτλο «Prevalence, contexts and correlates of child sexual abuse in Cyprus”  που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Child abuse and neglect με δημοσίευση το 2017 (εφεξής «το άρθρο») και αφορά την αναφερόμενη έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου.

2.    «Is it really one in five?» που βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης (πατήστε εδώ για το κείμενο).

3.    Έκθεση Ερευνητικού Προγράμματος «Ένα στα Πέντε»-Σύντομη έκδοση του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (εφεξής «η έκθεση») και αφορά την αναφερόμενη έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου.

 

 

 

Παραθέτουμε αμέσως τα ευρήματα της διερεύνησης μας:

1.   Οι αριθμοί «1 στα 4» και «1 στα 5», δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται με απόλυτο τρόπο, για τους ακόλουθους λόγους :

a.   Μια έρευνα δεν παρέχει αποδείξεις αλλά ενδείξεις. Άρα δεν μπορεί κάποιος να πει ότι «θα είναι θύματα» αλλά πιθανόν να είναι θύματα. Την ορολογία αυτή χρησιμοποιεί και το άρθρο (“may experience sexual abuse”) 

b.   Στο άρθρο, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο αριθμός «1 στα 4» είναι ελαφρά ψηλότερος (slightly higher) από τον αριθμό «1 στα 5» προηγούμενων μελετών. Αυτό, λένε, ίσως να οφείλεται στο διαφορετικό ηλικιακό διάστημα (age span) των συμμετεχόντων στην έρευνα (10-17 ετών προηγούμενες μελέτες, 15-25 στην παρούσα). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο, όλοι οι συμμετέχοντες στην παρούσα μελέτη είναι μεγαλύτεροι των 15 ετών, μια ηλικία όπου τα παιδιά είναι συχνοί χρήστες του διαδικτύου και επομένως εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σεξουαλικής παρενόχλησης μέσω διαδικτύου.

c.   Στο άρθρο αναφέρεται ότι τα αποτελέσματα της έρευνας πρέπει να ειδωθούν σε συνάρτηση με διάφορους περιορισμούς τους οποίους αναφέρουν οι συγγραφείς-ερευνητές, όπως για παράδειγμα ότι όλες οι παράμετροι βασίστηκαν σε αυτοαξιολογήσεις. 

d.   Ο αριθμός «1 στα 4» δεν είναι συγκρίσιμος με τον αριθμό «1 στα 5» γιατί, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης :

                  i.        Ο αριθμός «1 στα 5»είναι υπολογιζόμενος. Δεν προέκυψε από μια έρευνα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αλλά από συνδυασμό ερευνών σε διάφορες χώρες και στατιστικών στοιχείων από τρεις Οργανισμούς.

                ii.        Οι έρευνες διαφέρουν ως προς το αντικείμενο και χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους και ορισμούς.

              iii.        Οι περισσότερες έρευνες αναφέρονται στη σεξουαλική κακοποίηση με φυσική επαφή. Επομένως, ο αριθμός «1 στα 5» πιθανόν να υποεκτιμά τα αυξανόμενα προβλήματα κακοποίησης μέσω διαδικτύου. Σημειώνεται ότι η έρευνα του Πανεπιστημίου συμπεριλαμβάνει και την έμμεση κακοποίηση (μέσω διαδικτύου) καθώς και την εμπορία.

2.  Αφού ο αριθμός «1 στα 5» πιθανόν να υποεκτιμά τα αυξανόμενα προβλήματα κακοποίησης μέσω διαδικτύου, τότε πιθανόν να είναι μεγαλύτερος : 1 στα 4 ή 1 στα 3, αριθμός κοντά σε αυτόν ή και μεγαλύτερος από αυτόν που προέκυψε από την έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο, στη Σουηδία η σεξουαλική κακοποίηση γυναικών φτάνει το 28%. Σημειώνεται ότι η Σουηδία εφαρμόζει σχολικά προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης εδώ και δεκαετίες. Επομένως, τίθεται το καίριο ερώτημα: αφού η σεξουαλική αγωγή σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνεται στο σχολικό πρόγραμμα για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες, γιατί ο αριθμός των κακοποιημένων παιδιών είναι κοντά ή και μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο αριθμό στην Κύπρο όπου η σεξουαλική αγωγή στα σχολεία έχει συγκριτικά μικρό χρόνο ζωής; Μήπως αυτά τα προγράμματα που αντιγράφουμε δεν είναι αποτελεσματικά και χρειάζεται μια ριζική αναθεώρηση τους;

3.  Από τα αποτελέσματα της έρευνας του Πανεπιστημίου Κύπρου, συνάγεται ότι δεν είναι όλα τα παιδιά εν δυνάμει υποψήφια θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, αφού αυτή συνυπάρχει με άλλα είδη κακοποίησης που συμβαίνουν συνήθως εντός της οικογένειας: βία, παραμέληση, ψυχολογική θυματοποίηση και φυσική τιμωρία.

4.  Σύμφωνα με το άρθρο, η πιο ευάλωτη περίοδος σεξουαλικής κακοποίησης είναι η εφηβεία (ηλικίες 12-18). Γιατί κάποιοι αρμόδιοι ζητούν η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να αρχίσει από την προσχολική ηλικία;

5.  Σύμφωνα με την έκθεση, η ορολογία που χρησιμοποιείται στην κυπριακή έρευνα είναι «σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση μέσω διαδικτύου και σεξ επιβίωσης και εμπορίας προσώπων για σεξουαλικό σκοπό». Επίσης, οι αριθμοί που αναφέρει αφορούν αυτές τις τρεις κατηγορίες (23,7%, 23,8% και 1,9%, αντίστοιχα). Η ορολογία που χρησιμοποιούν οι αρμόδιοι («το ποσοστό που θα είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης πλησιάζει το 1 στα 4», ) δεν είναι ξεκάθαρο σε ποιο μέρος της έρευνας αναφέρεται. 

6.  Τέλος, αναφέρουμε ότι είναι ριψοκίνδυνο να χρησιμοποιείται μία και μόνο έρευνα/μελέτη, με τους περιορισμούς της που οι ίδιοι οι ερευνητές αναγνωρίζουν, για να ληφθούν αποφάσεις πολιτικής όπως η γενικευμένη εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής από την προσχολική ηλικία. Ίσως θα έπρεπε η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ως μέτρο πρόληψης, να εστιαστεί στις ευπαθείς ομάδες παιδιών, όπως για παράδειγμα δυσλειτουργικές οικογένειες, γονική απουσία, παρουσία πατριού, κ.λπ. που αναφέρονται στο άρθρο ως παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στο να συμβεί σεξουαλική θυματοποίηση των παιδιών.